Peki sigortasız çalışan işçiler ne yapmalıdır?

Bu konuda çalışanların haklarını aramaları için iki yol vardır. Birincisi dava açma yolu ikincisi de idari birimlere başvuru yoludur.

Kayıt dışı istihdam edilen veya işvereninden ücret ve diğer alacaklarını elde edemeyen kişilerin bu duruma karşı başvurabilecekleri ikinci yol olan yargı yoluna gitmeden önce sigortasız olarak çalıştırılmış ya da çalıştırılmakta olan, maaşını ve/veya fazla mesaisinin karşılığını alamayıp mağdur olan çok sayıda çalışanın bu konudaki şikayet ve ihbarlarını, görevli kamu kurumlarına iletmesini takiben yapılacak denetim ve incelemeler sonucu vatandaşlar daha hızlı bir şekilde haklarını elde edebilmektedirler. Öyleyse, iş mahkemesinde dava açmadan önce de doğru yapılmış bir başvurudan sonuç alma imkanı çok yüksektir.

Başvurular nasıl yapılır?

İhbar veya şikayet sahibi kişi, kimliğinin gizli tutulmasını talep etme hakkına sahiptir. Ancak şu unutulmamalıdır ki; dilekçenin ulaştığı birimdeki denetim elemanlarının daha fazla bilgi alabilmek için dilekçe sahibine kolay ulaşabilmesi için dilekçe sahibinin ad, soyad ve iletişim bilgilerinin dilekçede yer alması her zaman faydalı olacaktır.

Başvurudaki iddiaların belgelendirilebilmesi çok önemlidir. Özellikle işten ayrılmış kişiler için bu husus büyük önem taşımaktadır. Örneğin, işten ayrılmış olan ve sigortasız olarak çalıştırıldığını iddia eden bir kişi, işyerinde çalıştığını imzalı belgelerle ispatlayamaması halinde SGK konuyla ilgili herhangi bir işlem yapmadan kişiyi 5510 sayılı Kanunun 86 ıncı maddesinin 9 uncu fıkrası gereği İş Mahkemesine yönlendirmektedir. Buna benzer şekilde, düşük ücretten sigortalı olarak gösterilen veya ücretini eksik alan kişinin gerçek ücretini belgeleyebilmesi gerekmektedir.

Konulara göre başvuru nereye yapılır?

- SGK'ya yapılması gereken başvurular şunlardır:

Sigortasız çalıştırılanlar, kendisine ödenen gerçek ücretten daha düşük ücret üzerinden hizmeti bildirilenler, işveren tarafından SGK'ya bildirilen işten ayrılış kodunun hatalı olması (örneğin, işveren tarafından haklı bir sebep gösterilmeden işten çıkartılan sigortalının işten çıkış kodunun SGK sistemine işçinin istifası olarak bildirilmesi), iş kazası ve meslek hastalığı gibi konulardaki başvurular mutlaka işyerinin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüklerine veya ilçelerde Sosyal Güvenlik Merkezlerine yapılmalıdır.

- İş-Kur'a yapılması gereken başvurular:

İşten ayrılmış kişiler için; sözleşmenin feshi, işten çıkarılma, maaş-prim-ikramiye-fazla mesai alacağı, kıdem ve ihbar tazminatları alacağı gibi konularda şikayetler işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine yapılmalıdır.

- Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İş Teftiş Grup Başkanlığına yapılacak başvurular:

Halen çalışmaya devam etmekte olan yani işten ayrılmamış kişilerin ücret, mesai, tazminat alacakları ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Grup Başkanlığına yapılmalıdır.

Yine işçi sağlığı ve iş güvenliği ve toplu işten atılma ile ilgili şikayetlerin de Bakanlığın İş Teftiş Grup Başkanlığına intikal ettirilmelidir.

SGK'ın İhbar ve Şikayet Hattı: ALO 170 Nedir?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından, vatandaşın çalışma hayatı ve sosyal güvenlik hakkında her türlü; soru, öneri, eleştiri, ihbar, şikâyet, başvuru ve taleplerini etkin ve hızlı bir biçimde çözüme kavuşturabilmek amacıyla kurulmuştur. 7 gün 24 saat canlı destek veren ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi 15 Kasım 2010 tarihinde vatandaşın hizmetine sunulmuştur.